Quy định về di chúc hợp pháp

“Mẹ tôi năm nay 92 tuổi, bị đãng trí và không biết chữ. Vừa qua, anh trai tôi có đưa ra một bản di chúc cho rằng do mẹ tôi lập và có chữ ký của anh trai tôi làm chứng. Xin Tòa soạn cho biết, bản di chúc này có hợp pháp hay không?”

Trả lời tư vấn:

 Theo quy định tại Điều 197 Bộ luật Dân sự: Chủ sở hữu có quyền bán, trao đổi, tặng cho, cho vay, thừa kế, từ bỏ hoặc thực hiện các hình thức định đoạt khác phù hợp với quy định của pháp luật đối với tài sản.

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

Di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây: Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; Không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép; Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; Hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật;

Vì mẹ của ông không còn minh mẫn nên di chúc bà lập là không hợp pháp. Di sản do bà để lại sẽ được chia thừa kế theo pháp luật theo quy định tại điểm b Khoản 1 Điều 675 Bộ luật Dân sự.

Về người làm chứng cho việc lập di chúc:

Do mẹ của ông không biết chữ, nên khi di chúc của mẹ ông được người khác viết thay phải có ít nhất 02 (hai) người làm chứng. Mẹ của ông phải ký tên hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng. Căn cứ Điều 656 Bộ luật Dân sự: Những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của mẹ ông và ký tên vào bản di chúc đó.

Điều 654 Bộ luật Dân sự quy định, người làm chứng, chứng thực cho việc lập di chúc không phải là một trong những người sau đây:

1- Người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật của người lập di chúc;

2- Người có quyền, nghĩa vụ tài sản liên quan tới nội dung di chúc;

3- Người chưa đủ 18 tuổi, người không có năng lực hành vi dân sự;

Di chúc phải được lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

Như vậy, theo nội dung thư của ông, văn bản di chúc nói trên không đúng với quy định tại Điều 654, Điều 655 Bộ luật Dân sự, có thể sẽ bị Tòa án nhân dân cấp có thẩm quyền tuyên vô hiệu (di chúc không có hiệu lực pháp luật).