MA TÚY HỌC ĐƯỜNG – HIỂM HỌA ÂM THẦM

I. Làn sóng nguy hiểm đang tràn vào trường học

Khi nhắc đến ma túy, có lẽ nhiều người vẫn hình dung ra những con hẻm tối tăm, những tụ điểm phức tạp nơi ngoại ô. Nhưng hiện nay, hiểm họa này đã len lỏi vào chính các môi trường học đường, ảnh hưởng đến một trong những tài sản quý giá nhất của đất nước: thế hệ trẻ. Tình trạng học sinh, sinh viên sử dụng ma túy đã và đang tăng cao với tốc độ đáng báo động. Theo báo cáo của Cục Phòng, chống Tệ nạn Xã hội, chỉ trong năm 2023, Việt Nam ghi nhận hơn 10.000 vụ việc liên quan đến tội phạm ma túy trong các trường học, tăng hơn 15% so với năm 2022. Một con số đáng lo ngại khi nói về môi trường vốn được xem là nơi an toàn và văn minh.

Những số liệu từ Bộ Công an chỉ ra rằng, trong tổng số hơn 235.000 người nghiện ma túy được quản lý, khoảng 60% người sử dụng ma túy lần đầu trong độ tuổi từ 15 đến 25, và đặc biệt đáng lo là độ tuổi 13 - 15 cũng xuất hiện trong các thống kê này. Các loại ma túy như cần sa, ketamine và thuốc lắc không chỉ còn phổ biến trong các hộp đêm hay tụ điểm vui chơi của người trưởng thành mà đã thâm nhập vào tận trong lớp học. Với nhiều học sinh, sinh viên, ma túy không còn là điều xa lạ hay đáng sợ nữa; chúng dường như đã trở thành một “thú vui” bí mật, một “phép thử” cho bản thân hoặc thậm chí là “cầu nối” để hòa nhập cùng nhóm bạn.

II. Những loại ma túy “ngụy trang” – Cạm bẫy ngọt ngào trong học đường

Trong lớp học hôm nay, rất có thể một em học sinh nào đó đang giấu trong cặp mình không phải là sách vở, mà là một loại ma túy nguy hiểm dưới vỏ bọc vô hại. Thật đáng lo ngại khi ngày càng có nhiều loại ma túy mới ra đời với sự “ngụy trang” khôn khéo, từ kẹo, đồ uống đến đồ chơi. Các em học sinh, với bản tính tò mò, thường không nhận thức được nguy cơ chết người đằng sau những món “đồ chơi” ấy. Những loại ma túy được nguỵ trang này thường chứa chất gây nghiện mạnh, tạo nên cơn phê “ảo giác” nhanh chóng và gây ra sự lệ thuộc chỉ sau vài lần sử dụng.

Đáng chú ý là "nước vui" - một loại ma túy khí chứa chất N2O (nitrous oxide), cũng đã trở thành "trò tiêu khiển" phổ biến trong giới trẻ. Các em sử dụng loại khí này trong những buổi tụ họp, chia nhau hít khí để cảm thấy “phấn chấn” trong vài phút. Loại khí này có thể gây ra những tổn thương nghiêm trọng đến thần kinh và dễ dẫn đến ngộ độc nếu sử dụng trong thời gian dài. Thậm chí, nhiều em không nhận ra rằng đây là chất ma túy và cho rằng đó chỉ là một trò vui vô hại.

III. Lý do đáng lo ngại đằng sau

Việc sử dụng ma túy trong học đường hiện nay bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân phức tạp, phản ánh sâu sắc những áp lực và lỗ hổng trong cuộc sống của học sinh, sinh viên. Ở độ tuổi vị thành niên, các em bước vào giai đoạn tìm kiếm bản sắc cá nhân, nơi sự tò mò và khát khao khám phá thế giới xung quanh trở nên mạnh mẽ. Tuy nhiên, chính sự tò mò ấy lại khiến các em dễ dàng trở thành nạn nhân của những cám dỗ nguy hiểm như ma túy. Khi đứng trước những lời mời gọi “thử một lần cho biết” hoặc bị lôi cuốn bởi những câu chuyện đầy hấp dẫn về cảm giác phấn khích mà ma túy mang lại, nhiều em không đủ tỉnh táo để nhận ra cái bẫy đang chờ đợi mình. Trong mắt các em, ma túy ban đầu chỉ là một “phép thử” để khẳng định bản thân, một trải nghiệm mạo hiểm như bao thử thách khác, mà các em chưa thể thấy hết được hậu quả khôn lường.

Thêm vào đó, yếu tố bạn bè cũng đóng vai trò quan trọng trong quyết định của các em. Đối với một học sinh, nhóm bạn bè là nơi các em tìm kiếm sự thuộc về, sự chấp nhận và khẳng định bản thân. Khi thấy bạn bè cùng trang lứa sử dụng ma túy, các em dễ dàng cảm thấy áp lực phải hòa nhập để không bị lạc lõng. Có nhiều trường hợp, chỉ vì sợ bị cô lập hay bị xem là “không đủ can đảm”, các em sẵn sàng thử ma túy mà không lường trước được rằng điều đó có thể kéo theo một loạt hệ lụy đau lòng. Áp lực từ bạn bè trong giai đoạn nhạy cảm này có thể mạnh mẽ đến mức thúc đẩy các em làm những việc mà bình thường các em chưa bao giờ nghĩ tới.

Áp lực học tập cũng là một yếu tố không thể bỏ qua trong câu chuyện này. Học sinh ngày nay phải đối mặt với lịch học dày đặc, bài kiểm tra, kỳ thi và cả những kỳ vọng lớn lao từ gia đình và nhà trường. Trong bối cảnh đó, nhiều em rơi vào trạng thái mệt mỏi, căng thẳng, và thậm chí là mất phương hướng. Có những em tìm đến ma túy như một cách để “thư giãn”, để tạm quên đi những căng thẳng chồng chất của cuộc sống học đường. Những phút giây “phê” mà ma túy mang lại như một sự giải tỏa tạm thời, khiến các em lầm tưởng rằng mình đã tìm ra giải pháp cho những khó khăn. Nhưng thực chất, những cảm giác thoáng qua ấy chỉ càng khiến các em thêm lệ thuộc vào ma túy, dần dần mất đi khả năng tự kiểm soát và tự đẩy mình vào một vòng xoáy nghiện ngập.

Điều đáng lo ngại hơn là nhiều học sinh còn thiếu kiến thức cơ bản về tác hại thực sự của ma túy. Với các loại ma túy hiện đại được ngụy trang tinh vi dưới nhiều hình thức như kẹo ngọt, nước uống hay thậm chí là đồ chơi, các em dễ lầm tưởng chúng vô hại. Đối với một số em, việc dùng thử ma túy thậm chí không được xem là điều nghiêm trọng, chỉ như một trò chơi mạo hiểm hay một lần “thử cho biết”. Chính sự thiếu hiểu biết này khiến các em dễ bị dụ dỗ và mắc bẫy, mà không nhận thức được rằng mình đang đối mặt với một chất gây nghiện nguy hiểm, có thể hủy hoại sức khỏe và tương lai của mình chỉ sau vài lần sử dụng.

Ngoài ra, môi trường gia đình cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hành vi của các em. Trong một số gia đình, cha mẹ quá bận rộn với công việc, ít dành thời gian trò chuyện, lắng nghe con cái, khiến các em cảm thấy cô đơn và thiếu đi sự hỗ trợ tinh thần cần thiết. Thiếu sự giám sát và hướng dẫn từ gia đình, các em dễ bị tác động bởi những người xung quanh, dễ sa ngã trước những cám dỗ mà không có ai ngăn cản. Sự thiếu kết nối giữa cha mẹ và con cái khiến nhiều em cảm thấy lạc lõng, buồn bã, và trong lúc yếu lòng, các em có thể tìm đến ma túy như một cách để giải tỏa những cảm xúc tiêu cực.

Cuối cùng, xã hội hiện đại với những giá trị sống hưởng thụ, sống vội vàng cũng có thể tạo ra những tác động tiêu cực lên thế hệ trẻ. Qua các nền tảng mạng xã hội, các em dễ dàng tiếp cận những hình mẫu lối sống “sành điệu”, “phong cách” - những thứ đôi khi được gắn với việc sử dụng các chất kích thích. Trong mắt các em, việc thử ma túy có thể bị hiểu lầm là một hành động “chất”, một dấu hiệu của sự trưởng thành và “bản lĩnh”. Những ảnh hưởng sai lệch này làm gia tăng nguy cơ khiến các em tìm đến ma túy mà không hề lo ngại về những hậu quả nghiêm trọng.

IV. Những câu chuyện thực tế của người trong cuộc

Để hiểu rõ hơn về tình hình này, chúng tôi đã có cơ hội trò chuyện với những người trực tiếp chứng kiến và trải nghiệm vấn đề này trong trường học.

Thầy Nguyễn Văn T., giáo viên tại Trường THPT H.V., chia sẻ: “Ma túy không còn lạ lẫm trong môi trường học đường nữa. Chúng tôi đã gặp một vài trường hợp học sinh có biểu hiện sử dụng ma túy. Ban giám hiệu đã phối hợp cùng phụ huynh để hỗ trợ các em, nhưng đây là một công việc đòi hỏi sự kiên nhẫn và kiên trì, vì khi các em đã nghiện thì rất khó để từ bỏ. Có những em đến trường với gương mặt mệt mỏi, ánh mắt lờ đờ, mất tập trung trong học tập. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các em mà còn gây lo lắng cho cả tập thể học sinh và giáo viên trong trường.”

Em Trần Minh K., học sinh lớp 11 ở Hà Nội, trải lòng: “Em từng được bạn bè rủ thử thuốc lắc tại một buổi sinh nhật. Lúc đầu em cũng rất tò mò nhưng sau khi nghe lời khuyên từ bố mẹ và thầy cô, em đã quyết định từ chối. Bây giờ em nhận thức rõ ràng hơn về tác hại của nó và cố gắng tránh xa những người bạn xấu. Nhưng em cũng biết nhiều bạn khác đã không may mắn như vậy, một số bạn đã bị sa vào vòng xoáy và rất khó thoát ra.”

Bác sĩ Lê Hoàng P., chuyên gia về cai nghiện tại Trung tâm Phòng chống Ma túy TP.HCM, chia sẻ về công tác cai nghiện: “Chúng tôi đã tiếp nhận rất nhiều ca cai nghiện ma túy từ học sinh, sinh viên. Điều đáng lo ngại là nhiều em không nhận ra mức độ nghiêm trọng của việc sử dụng ma túy, và các em thường tìm đến trung tâm khi đã có dấu hiệu nghiện nặng. Điều trị cho nhóm tuổi này cần sự phối hợp của cả gia đình và nhà trường. Thực tế, nhiều trường hợp khi đã nghiện thì rất khó để các em có thể dứt bỏ hoàn toàn và trở về cuộc sống bình thường.”

V. Cần một hành động quyết liệt từ mọi phía

Ma túy học đường là một vấn nạn phức tạp, đòi hỏi sự chung tay, đồng lòng từ nhiều phía để có thể ngăn chặn một cách hiệu quả. Các giải pháp không thể chỉ dừng lại ở việc đưa ra các biện pháp tức thời, mà cần được triển khai toàn diện, kết hợp từ việc nâng cao nhận thức, giám sát an ninh, hỗ trợ tâm lý cho đến tăng cường kết nối giữa gia đình và nhà trường.

Trước hết, việc giáo dục nhận thức cho học sinh về tác hại và hiểm họa của ma túy là bước quan trọng và cơ bản nhất. Nhà trường cần hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chuyên trách, tổ chức những buổi hội thảo, tọa đàm thường xuyên, đồng thời lồng ghép các bài giảng về tác hại của ma túy vào chương trình học. Không chỉ cần trình bày các con số thống kê hay hậu quả của việc sử dụng ma túy, mà quan trọng hơn là kể những câu chuyện thực tế, xúc động, tác động đến cảm xúc của các em, giúp các em hiểu và cảm nhận sâu sắc hơn về những hệ lụy mà ma túy gây ra cho bản thân, gia đình và xã hội.

Công tác giám sát và kiểm soát an ninh cũng cần được đẩy mạnh trong các trường học. Nhà trường cần phối hợp cùng công an địa phương, đội ngũ bảo vệ và giáo viên chủ nhiệm để xây dựng một mạng lưới an ninh chặt chẽ, ngăn chặn kịp thời các hành vi lén lút đưa ma túy vào trong trường. Việc này không chỉ tạo ra một môi trường học tập an toàn cho học sinh mà còn gửi đi thông điệp mạnh mẽ rằng nhà trường và xã hội luôn sẵn sàng đấu tranh để bảo vệ các em khỏi nguy cơ này.

Một yếu tố không thể thiếu là xây dựng các chương trình hỗ trợ tâm lý dành cho học sinh. Áp lực học tập, áp lực từ bạn bè và những vấn đề cá nhân có thể là nguyên nhân chính dẫn đến việc các em tìm đến ma túy như một phương tiện “giải tỏa”. Vì vậy, thành lập các trung tâm tư vấn tâm lý ngay trong trường học, để các em có thể thoải mái chia sẻ những khó khăn và tìm kiếm lời khuyên từ các chuyên gia. Đây là cách giúp các em giải tỏa áp lực mà không cần phải dựa vào các chất kích thích nguy hiểm, đồng thời phát triển các kỹ năng đối phó và bảo vệ bản thân trước những cám dỗ của xã hội.

Cuối cùng, sự gắn kết chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường đóng vai trò hết sức quan trọng. Gia đình là môi trường đầu tiên và thân thuộc nhất của mỗi đứa trẻ. Sự quan tâm, chăm sóc, và giám sát của cha mẹ không chỉ giúp các em cảm thấy được yêu thương mà còn là tấm lá chắn bảo vệ các em khỏi những cám dỗ bên ngoài. Các bậc phụ huynh cần chủ động phối hợp với nhà trường để theo dõi tình hình của con em mình, đặc biệt là khi phát hiện những dấu hiệu bất thường. Chỉ khi gia đình và nhà trường cùng đồng hành, chia sẻ và hỗ trợ, chúng ta mới có thể bảo vệ các em khỏi cạm bẫy ma túy.

VI. Lời kết: Bảo vệ thế hệ trẻ – Trách nhiệm và sứ mệnh của chúng ta

Ma túy học đường không còn là một câu chuyện nhỏ, không chỉ là một hiểm họa “âm thầm” mà nó thực sự đang gióng lên hồi chuông cảnh báo nghiêm trọng về sức khỏe và tương lai của cả một thế hệ trẻ. Mỗi viên thuốc, mỗi hành vi sử dụng ma túy trong trường học đều là những lời cảnh báo đau lòng, nhắc nhở chúng ta về sự mong manh của những tâm hồn non nớt trước những cám dỗ nguy hiểm.

Bảo vệ thế hệ trẻ không phải là trách nhiệm của riêng một cá nhân hay tổ chức nào, mà là trách nhiệm của tất cả chúng ta – gia đình, nhà trường, cộng đồng và xã hội. Chúng ta cần chung tay, đồng lòng xây dựng một môi trường sống, học tập an toàn và lành mạnh cho các em. Hãy nhớ rằng, mỗi hành động, mỗi quyết định hôm nay có thể ảnh hưởng sâu sắc đến tương lai của các em – những người sẽ tiếp tục xây dựng và phát triển đất nước trong mai sau.

Chúng ta có thể làm được điều này nếu mọi người cùng nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của việc bảo vệ thế hệ trẻ khỏi vấn nạn ma túy, nếu nhà trường, gia đình và xã hội cùng hành động mạnh mẽ, kiên quyết và bền bỉ. Chỉ khi cùng nhau xây dựng một cộng đồng yêu thương, đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau, chúng ta mới có thể đẩy lùi bóng tối của ma túy ra khỏi môi trường học đường. Hãy bắt đầu từ những việc nhỏ nhất, từ việc lắng nghe, quan tâm, chia sẻ đến việc giáo dục, bảo vệ và ngăn chặn.

Tương lai của các em đang phụ thuộc vào những nỗ lực của chúng ta hôm nay. Chúng ta phải quyết tâm không để ma túy cướp đi những ước mơ, hoài bão, và hạnh phúc của các em. Chúng ta cùng nhau xây dựng một thế giới an toàn, nơi mỗi đứa trẻ đều có cơ hội phát triển, cống hiến và sống trọn vẹn trong sự yêu thương và sự bình yên.

PHẠM NHẬT KHANG

Sinh viên Khoa Luật Trường Đại học Kinh tế - Luật, ĐHQG-HCM